تاریخچه هنر عکاسی به قرن‌ها قبل برمی‌گردد و از زمانی که اولین عکس‌ها توسط اولین دوربین‌های اختراع شده گرفته شده است تا به امروز که بهترین دوربین‌های دیجیتال ساخته شده‌اند، عکاسی دچار تغییرات زیادی شده است. در هر دوره‌ای از تاریخ عکاسی راه و روش خاص خود را داشته است؛ ولی لازمه گرفتن عکس خوب، خلاقیت عکاس است.
یکی از بهترین دوره‌ها در تاریخ عکاسی قرن بیستم است که هنرمندان از این دوره با نام دوره عکاسی کلاسیک یاد می‌کنند. البته هنوز در ارتباط با ریشه سبک عکاسی کلاسیک اختلاف‌نظرهای زیادی وجود دارد؛ ولی باید توجه داشت که تأثیر قرن 20 در پیشرفت عکاسی کلاسیک به سبک عکاسی مدرن، بسیار قابل توجه بوده است. توجه به سبک‌های عکاسی قدیمی و آثار تاثیر گذار در آن دوره‌ها امروزه هم می‌تواند به عکاسان در گرفتن آثار ماندگار کمک کند.
در این مقاله از جمهوری هنر به بررسی عکاسی کلاسیک و تاریخچه آن خواهیم پرداخت و تفاوت آن با سایر سبک‌های عکاسی را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
نگاهی به قبل از عکس کلاسیک
دنیای قبل از عکاسی، دنیایی بدون شناسه بصری است که در آن جا خبری از ثبت رویدادهای مهم به‌صورت تصویر وجود نداشته است. دنیایی بدون وجود پرتره از مردم عادی، دنیایی بدون عکس از مسافرت‌ها و جشن‌ها، بدون تصویر چهره‌های سرشناس و تاثیرگذار. امروزه تمام‌شدن این شرایط غیرقابل‌تصور را مدیون عکاسی کلاسیک هستیم.
به‌وجودآمدن هنر و فن عکاسی به سال 1839 برمی‌گردد.کمی بعد از اختراع شدن همزمان این روش به وسیله ویلیام هنری فاکس تالبوت در انگلستان و لوئی ژاک مانده داگر در فرانسه، عکاسی در مکان‌های دیدنی در کشور هند شروع شد و برای ثبت عکس از پادشاهان و شخصیت‌های برجسته در آن دوره‌ها استفاده می‌شد. در قرن نوزدهم عکاسی نیازمند گرفتن مجوز یا عضو شدن در انجمن‌های خاص عکاسی نبود و افراد ثروتمندی که می‌توانستند دوربین و تجهیزات بخرند، عکاسی را انجام می‌دادند.
زمانی که صفحات خشک از پیش روکش شده در سال 1878 معرفی شدند، استفاده از پوشش‌های کثیف صفحات شیشه‌ای در اتاق تاریک متوقف شد و وقتی که کاغذهای عکاسی از پیش روکش شده ساخته شد، چاپ عکس‌ها به‌راحتی انجام می‌گرفت و از این زمان به بعد عکاسی توسط افراد عادی و برای سرگرمی انجام می‌شد.
تاریخچه و معرفی عکاسی پرتره کلاسیک
در سبک عکاسی پرتره، عکاسان تلاش می‌کنند که افراد را همان‌گونه که هستند، نشان دهند. پرتره کلاسیک جزو پرتره‌های مینیمالیستی است؛ زیرا بیشتر بر چهره افراد تمرکز دارد و به سایر قسمت‌ها خیلی اهمیت نمی‌دهد. در این شیوه عکاسی، سوژه‌ها کار خاصی انجام نمی‌دهند؛ بلکه فقط به لنز دوربین نگاه می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین عوامل برای موفقیت در زمینه عکاسی پرتره نورپردازی مناسب برای اجزای صورت است. پرتره‌های اولیه به‌صورت نقاشی روی پرده کشیده می‌شد و اولین پرتره‌های گرفته‌شده نشان‌دهنده شرایط اجتماعی یا نشان‌دادن شغل سوژه از طریق لباس‌ها یا وسایل پیرامون آن‌ها بود.
تفاوت سبک عکاسی کلاسیک و مدرن
عکاسی مدرن در یک محیط بی‌نظم انجام می‌شود؛ اما در عکاسی کلاسیک بی‌نظمی دیده نمی‌شود. در عکاسی مدرن محیط دائما در حال تغییر است.
سبک عکاسی کلاسیک، از زیرشاخه‌های سبک‌های مختلف عکاسی است که همان‌طور که در بالا اشاره شد، هنرمندان در این روش سعی می‌کنند، سوژه را به همان شکلی که در واقعیت وجود دارد، به تصویر بکشند. عکاسی کلاسیک در کار طراحی سایت استفاده می‌شود.
درواقع باید گفت در عکاسی کلاسیک تصویرهایی ثبت می‌شود که ظاهر سیاه‌وسفید دارند و بدون هیچ دست‌کاری تصویری هستند. تصاویر در عکاسی کلاسیک به تصاویری که در زمان‌های قدیم با دوربین‌های سیاه‌وسفید عکاسی گرفته می‌شد، شباهت بسیار زیادی دارند.
عکاسی آماتور
از جمله نکات مهمی که درمورد عکاسی آماتور باید بدانیم، تفاوت‌های یک عکاس آماتور با یک عکاس حرفه‌ای است. برای مثال باید بدانیم که یکی از ویژگی‌های مهمی که عکاس حرفه‌ای از آماتورها جدا می‌کند، زمان اختصاص‌داده‌شده برای ثبت یک تصویر بی‌عیب‌ونقص است.
عکاسان حرفه‌ای برخلاف عکاس‌های آماتور قبل از رفتن به لوکیشن عکاسی تحقیق کافی را انجام می‌دهند. از پیش‌بینی آب‌وهوا گرفته تا ترافیک. برای مثال اگر سوژه عکسی از غروب آفتاب باشد، باید پیش‌بینی‌های محلی را بررسی کنید تا بهترین زمان ممکن را برای ثبت تصاویر انتخاب کنید. احتمالا عکاس آماتور کسی است که کار تمام‌وقتی در جای دیگر و در رشته دیگری دارد که هیچ ربطی به عکاسی ندارد و یا فردی که از کاری بازنشسته شده است؛ اما علاقه زیادی به عکاسی دارد و عکاسی را به‌عنوان یک سرگرمی دنبال می‌کند. عکاسی را معمولا به‌عنوان شغل در نظر نمی‌گیرند و از آن برای امرارمعاش استفاده نمی‌کنند. اگر هزینه‌ای هم دریافت کنند، احتمالاً بسیار کم خواهد بود.
دوربین‌های مناسب برای عکاسی کلاسیک
از جمله دوربین‌هایی که برای سبک عکاسی کلاسیک مورداستفاده قرار می‌گیرند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
دوربین‌های کداک
کداک (Eastern Kodak Company) یک شرکت آمریکایی فعال در زمینه عکاسی است. این شرکت قدیمی زمانی بزرگ‌ترین برند در حوزه عکاسی بود. کداک، امروزه بیشتر یادآور شکست در دنیای عکاسی و عقب ماندن از انقلاب دیجیتال شناخته می‌شود.
شروع برند کداک، به دهه‌های پایانی قرن بیستم و به اختراعاتی که توسط موسس آن انجام شد؛ یعنی جورج ایستمن برمی‌گردد. ایستمن از جمله اولین افرادی بود که صفحه‌های خشک پلاتینی را به‌عنوان روشی راحت و کاربردی به صنعت عکاسی معرفی کرد. تا قبل از این روش، روش‌های خیس برای چاپ عکس‌ها رونق داشتند.
معرفی برند Kodak و نخستین دوربین عکاسی آن در سال ۱۸۸۸ انجام گرفت. محصول شرکت کداک، این امکان را برای توماس ادیسون فراهم آورد که دوربین فیلم‌برداری را در سال ۱۸۹۱ اختراع کند.
دوربین‌های جدید مینیاتوری
در سال 1924 دوربینی به نام Ermanox در اروپا به بازار وارد شد. این دوربین خیلی کوچک بود. این دوربین حداکثر لنز f/2 داشت (به معنی لنزی که نصف فاصله کانونی خود را باز می‌کند و دیافراگم کاملاً باز است). پس این دوربین برای عکاسی در شرایط کم نور بسیار کاربردی بود و این اختراعات و تغییرات، انقلابی بزرگ در زمینه عکاسی کلاسیک بود.
دوربین دیگری که تحول شگرفی را در سبک عکاسی کلاسیک ایجاد کرد، در سال 1925 یعنی سال بعد از اختراع دوربین قبل، توسط اسکار بارناک اختراع شد. دوربین لایکا اندازه کوچکی داشت و دارای دیافراگم گسترده در لنزهای لایتز عالی خود بود؛ اما مهم‌تر از این ویژگی‌ها این بود که از فیلم متحرک 35 میلی‌متری در آن استفاده می‌شد. این ویژگی، امکان عکس‌برداری متوالی از حداکثر 36 نوردهی را به جای تصویر تکی که در Ermanox وجود داشت، در اختیار هنرمندان قرار داد.
عکاسی دیجیتال اما سبک کلاسیک
بعد از اختراع اولین دوربین‌های دیجیتال سال‌ها طول کشید تا عکاسی دیجیتال واقعاً موردتوجه قرار گیرد. تا اینکه در سال 2003، فروش دوربین‌های دیجیتال از دوربین‌های فیلم (آنالوگ) بیشتر شد.
ظهور دوربین‌هایی با کاربرد آسان‌تر و کیفیت تصاویر بالاتر و کارایی بهتر باعث شد تا سبک عکاسی کلاسیک به چیزی فراتر از تصور برسد و عکس‌هایی به سبک کلاسیک با دوربین‌های دیجیتالی گرفته شود که بسیار زیبا و تاثیرگذارند.
عکاسی تبلیغاتی در دوره عکس کلاسیک
در سال 1820 میلادی اولین عکس دائمی گرفته شد که هدف از ثبت آن تبلیغات نبود و بعد از ثبت اولین عکس، عکاسی کردن بسیار مورد توجه قرار گرفت. بعد از مدتی با توسعه تکنولوژی در قرن بیستم این سبک از عکاسی رایج تر شد و باید دقت کرد که نخستین بار، عکاسی کلاسیک برای هدف‌های تبلیغاتی به دلیل رشد همزمان این صنعت با جنگ جهانی اول برای تبلیغ اسلحه و مهمات به کار رفت و بسیاری از کارخانجات و صنایع در این زمینه از این سبک عکاسی استفاده کردند تا بتوانند به وسیله عکاسی تبلیغاتی باعث جذب مشتری شوند و ویژگی‌های محصولات را با استفاده از سبک عکاسی کلاسیک نشان دهند.
از آنجایی که این روش کارآمد بود، بعد از گذشت مدت کوتاهی کارخانجات و تولیدکنندگان محصولات مختلف متوجه شدند که با استفاده از عکاسی کلاسیک تبلیغاتی می توانند، درصد مشتریان بیشتری را داشته باشند و همچنین با به کارگیری خلاقیت‌ها در معرفی محصولات مختلف، باعث جذاب‌تر شدن آن در نگاه خریداران شوند.
عکاسی کلاسیک در عصر مدرنیسم اروپایی و رئالیسم آمریکایی
عکاسی از همان زمان پیدایش آن موردتوجه و استقبال افراد مختلف جوامع قرار گرفت. گسترده و وسیع‌بودن رابطه عکاسی با بقیه علوم و استفاده بین‌رشته‌ای آن از لحظه ظهور و پیدایش عکاسی به‌صورت کاربردی مدنظر و مورداستفاده بوده است. حضور موثر و کاربردی ثبت عکس در میان طبقات مردم در جوامع مختلف نیز بر کسی پوشیده نیست.
آوگوست ساندر یک عکاس آلمانی و از جمله پیش‌گامان در سبک عکاسی کلاسیک مستندی، در زمان بین دو جنگ جهانی است که با تأکید بر تک‌چهره‌های افراد مختلف که در محل زندگی‌اش بودند، مبحث مولفه‌های روان‌شناختی و فردیت مدار افراد را از زبان تصویر بیان می‌کرد. در آن زمان‌ها جهان به‌خصوص در اروپا و آمریکا دستخوش تحولات وسیع در حوزه‌های مختلف صنعتی و تکنولوژی و نیز بسترسازی، ظهور و رشد عقاید جدید فلسفی و عقیدتی و عبور از حالت سنتی به‌سوی مدرنیسم شده بود که مجموعه هنرها علی‌الخصوص عکاسی هم از هر دو وجه از این قاعده مستثنی نیستند.
عکاسی روزنامه‌نگاری و تحریریه
تاریخ هنر و روزنامه‌نگاری از ابتدا باهم گره‌خورده است. شعر و نقاشی از ابتدا، مقدمات ارتباط این دو را فراهم آورده‌اند. بیشتر روزنامه‌نگاران قرن نوزدهم بیشتر از آن که خود را روزنامه‌نگار بدانند، خودشان را هنرمند تلقی می‌کردند. برخی نویسندگان فرانسوی روزنامه را بخشی از کارنامه هنری‌شان می‌دانستند. مانند:
- امیل زولا
- ویکتور هوگو
- انوره دو بالزاک
- الکساندر دوما
عکاس تحریریه برای روایت یک داستان و برای یک مجله یا روزنامه کار می‌کند و عکس ثبت می‌کند. موضوع عکاسی تحریریه می‌تواند متنوع باشد و به‌صورت کامل به موضوع متنی که همراه آن می‌آید، وابسته است. عکاسی کلاسیک که در روزنامه‌ها استفاده می‌شد می‌توانست به بیننده این امکان را بدهد که با یک‌لحظه نگاه‌کردن به‌عکس به اعماق اتفاق پی ببرد. طراحی و حکاکی تا وقتی که تکنولوژی اجازه می‌داد، در روزنامه‌ها و مجلات مورداستفاده بود و در سال 1880 این فناوری توسعه زیادی یافت.
عکاسی که در زمینه روزنامه و تحریریه کار می‌کند یا در واقع عکاس خبری وظیفه دارد که داستان را بدون تحریف بیان کند؛ یعنی آنچه که در قاب وجود دارد، دقیقا چیزی است که در واقعیت اتفاق افتاده است و همان‌طور که گفته شد، این ویژگی به‌خوبی در عکاسی کلاسیک دیده می‌شود.
ظهور مجلات با عکس کلاسیک
در زمان پیدایش عکاسی کلاسیک از آن در مجلات مختلف هم استفاده می‌شد و سبک عکاسی کلاسیک گره‌خوردگی عجیبی با طراحی مجلات داشت. به‌عنوان‌مثال در مجلات برای معرفی یک فیلم یا موسیقی از چهره خواننده یا نویسنده عکس‌های با سبک کلاسیک ثبت می‌شد و به‌طورکلی عکس‌هایی از شخصیت‌های برجسته و موثر در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی به‌صورت گسترده در مجلات دیده می‌شد که نشان از هم‌بستگی سبک عکاسی کلاسیک با طراحی مجلات بوده است.
عکاسی از جنگ
صحنه‌های جنگ جزئی از واقعیت هستند که دقیقا همان‌گونه که به تصویر کشیده شده‌اند، اتفاق افتاده‌اند و سبک کلاسیک در به‌تصویرکشیدن واقعیت‌ها کاربردی‌ترین سبک عکاسی است. عکاس در جنگ گاهی میدان جنگ، رویدادها و گاه پرتره‌ها را ثبت می‌کند. پرتره‌هایی از میدان جنگ که اتفاقا به نظر متحرک می‌آیند و گویی از روح واقعی موضوع برآمده‌اند. شاید بتوان گفت که در دوره عکاسی کلاسیک، پوشش تصویری اخبار جنگ نوعی ایدئالیسم امیدوارکننده در نظر گرفته می‌شد و باور بر آن بود که اگر مردم بتوانند ویرانی و اثر مخرب جنگ را ببینند، آن را متوقف خواهند کرد.
شکوه عکاسی مستند دوره کلاسیک
یک شاخه کلی از دوران عکاسی کلاسیک وجود دارد که مستقیما با زندگی اجتماعی مردمی ارتباط دارد و آن سبک عکاسی مستند است. کارهای مستند کاملا بر اساس واقعیت اجتماعی و زندگی انسانی ثبت و ساخته می‌شوند که احساس عمیق عکاس را نشان می‌دهد. هنرمندان سبک عکاسی کلاسیک مستندی، افرادی با دیدگاه خاص هستند که نه فقط بر روی رویدادها، بلکه بر بافت روزمره زندگی سوژه‌هایشان تمرکز دارند.
جمع‌بندی
آنچه از دوران عکاسی کلاسیک در قرن 20 متوجه می‌شویم، نگاهی ساده به زندگی انسان‌هاست؛ زیرا همان‌طور که می‌دانیم کلاسیک یعنی حالت ساده برای هر مفهوم یا احساس و ساده‌ترین شکل عکاسی سبک عکاسی کلاسیک است.
در سبک عکاسی کلاسیک همانند عکاسی قدیمی اغلب با ظاهری سیاه‌وسفید عکس‌ها را به نمایش می‌گذارند و هنر عکاس ثبت دقایقی است که در عین ساده‌بودن، زیبایی قابل‌توجهی داشته و بیننده را به فکر فرومی‌برد.
