هنرهای تجسمی

وقتی بخواهیم به سراغ دنیای هنر بروید یکی از دروازه‎های ورود به این دنیای پر نقش و نگار رشته گسترده هنر تجسمی است. هنرهای تجسمی یکی از هنرهای هفتگانه است که زیر شاخه‎های بسیار متنوعی دارد. هنرهایی مثل نقاشی، مجسمه سازی، سفالگری، معماری و ... ازاعضای خانواده هنرهای تجسمی هستند. در ادامه این مطلب قصد معرفی این شاخه از هنر را داریم و درمورد انواع آن صحبت کنیم.

هنر تجسمی چیست؟

به علت گسترده بودن زیرشاخه‎های هنر تجسمی تعیین مرز هنرهای تجسمی با دیگر هنرها سخت به نظر می‎رسد و عده‎ای آن را یک اصطلاح مبهم می‎دانند؛ اما این قضیه یک فرمول ساده دارد. هر هنری که قوه بینایی ما را هدف قرار بدهد و برای ما ملموس باشد در خانواده هنرهای تجسمی طبقه بندی می‌شود. هنرهای ادبی و کلامی مثل نویسندگی و شعر، خانواده هنرهای مربوط به موسیقی و هنر تئاتر در دسته هنر تجسمی قرار نمی‎گیرند. هنرهای تجسمی همان چیزی است که از گذشته‎ها به عنوان هنر شناخته می‎شد. تاریخچه هنر تجسمی را می‎توان به انسان‎های غارنشین و نقاشی‎هایی نسبت داد که بر روی دیواره غارها می‎کشیدند. در دوران رنسانس با نقاش‎هایی مثل داوینچی هنر تجسمی جایگاه خود را به عنوان یک هنر به دست آورد و قرن 19 میلادی دوران اوج هنرهای تجسمی بود. امروزه با ایجاد شاخه‎های جدید در هنر اعضای جدیدی به خانواده هنر تجسمی پیوسته است. طراحی صنعتی، طراحی دیجیتال و طراحی داخلی از زیر شاخه‌های جدید هنرهای تجسمی هستند.

انواع زیر شاخه های هنر تجسمی

خانواده شلوغ هنرهای تجسمی از ظرف سفالی کشف شده در بقایای شهر سوخته تا فیلمی که روی پرده سینما به نمایش درمی‎آید را شامل می‎شود. این تنوع به سه دسته کلی تقسیم می‎شود. ابتدا از نظر کاربرد هنرهای تجسمی به سه دسته زیر تقسیم می‎شوند.

هنرهای زیبا

همانطور که از اسم این شاخه پیداست زیبایی الویت این دسته از هنر است. هنرهای زیبا همان تلقی کلاسیک از هنر است و تا صد سال اخیر فقط افرادی که در این شاخه فعال بودند را به عنوان هنرمند می‎شناختند. شاخه هنرهای زیبا در هنر تجسمی برای حس زیبایی شناسی مخاطب را ارضا می‎کند. مفهوم هنر برای هنر در این شاخه از هنر تجسمی خیلی مورد استفاده قرار می‎گیرد چون قرار است هنرمند بدون توجه به ملاحظاتی مثل فروش، کاربرد و ... تخیل خود را رها کند؛ البته این بدین معنا نیست که هنرهای زیبا فقط به درد موزه بخورد. هنرهای زیبا نظیر نقاشی، عکاسی، خوشنویسی، مجسمه سازی، چاپ دستی و تصویرگری در زندگی روزمره هم کاربرد دارد؛ ولی علت خلق آن‎ها تاثیر بر قوه زیبایی شناسی افراد است.

هنرهای تجاری

آن دسته از هنرهایی که برای مقاصد تجاری کاربرد دارند را در این دسته قرار می‎گیرد.هنرهایی مثل نقاشی دیجیتال،طراحی محصول و بسته بندی از انواع آن است. هنرهای تجاری برای تبلیغ محصولات و برندسازی استفاده می‎شود. هنرمندان این رشته با بهره‌‎گیری از سایر هنرها اثری برای اهداف تبلیغاتی خلق می‎کنند تا در مخاطب حس علاقه و اشتیاق به یک محصول را ایجاد کنند. تا چند سال قبل کسی هنرهای تجاری را به عنوان زیر شاخه‎ای از هنر تجسمی در نظر نمی‎گرفتند؛ اما امروزه صنعت تبلیغات به قدری مهم شده است که در آن شاهکارهای هنری خلق می‎شود.

هنرهای تزیینی

کاربردی‎ترین شاخه هنر تجسمی در زندگی مردم در شاخه هنرهای تزیینی طبقه بندی می‎شود. هرچیزی که برای زیباسازی و تزیین استفاده شود در این شاخه قرار می‎گیرد. صنایع دستی بخش بزرگی از هنرهای تزیینی است. شیشه گری، سفالگری و گچ بری، آیینه کاری و ... از نمونه‌های هنر تزیینی است. هنر تجسمی را بر حسب ماهیت آن می‎توان به سه زیر شاخه تقسیم کرد.

هنر نمایشی

در هنر نمایشی تصویری از اتفاقات یا اشیا به نمایش در می‎آید که در قالب‎های گوناگون مثل نقاشی، مجسمه و ... اتفاق می‎افتد. نمونه آثار هنری کلاسیک در این دسته هستند.

انتزاعی

آثار هنری که از واقعیت الهام گرفته و ترکیبی از خیال و واقعیت هستند در این دسته جا می‎گیرند. این نوع از هنر تجسمی 200 سال است که به وجود آمده است.

ذهنی

آثار هنری ذهنی بویی از واقعیت نبرده‌اند و هنرمند با استفاده از ابزار و اصول هنر تمام تخیل خود را قابل دیدن می‎کند. و دیگر شاخه هنر تجسمی:

هنرهای معاصر

این شاخه در هنر تجسمی شامل هنرهایی است که از شکل گیری آن‎ها سال‎های زیادی نمی‎گذرد و مدرن هستند. مونتاژ، هنر چند رسانه، کلاژ، رزین و ... در این دسته قرار می‎گیرند. این شاخه نشان دهنده پویایی هنر تجسمی است به طوری که هر هنر جدیدی که شاخصه اصلی هنر تجسمی یعنی قابل دیدن و ملموس بودن را داشته باشد در این دسته جای خواهد گرفت. حالا که با دسته بندی هنرهای تجسمی آشنا شدید می‎توانیم به سراغ زیرشاخه‎های مهم آن‎ها برویم.

طراحی و نقاشی

قدیمی‎ترین شکل هنر تجسمی که از زمان زندگی انسان‎ها در غارها وجود داشته طراحی و نقاشی است. هنر نقاشی و طراحی یعنی ترسیم یک چیز بر روی سطح با انواع ابزارها و تکنیک‎ها مثل سیاه قلم که فقط با یک مداد انجام می‎شود تا رنگ روغن و آبرنگ و ... . هنرمندان در تصور مردم یک پالت رنگ در دست دارند و مشغول کشیدن یک طرح بر روی بوم هستند و این نشان دهنده است است که نقاشی و طراحی هنوز اصلی‎ترین شکل هنرهای تجسمی در بین مردم است. امروزه دیگر شکل‎های طراحی و نقاشی مثل نقاشی دیجیتال، گرافیک و ... هم زیر شاخه هنر تجسمی قرار می‌گیرد.

سفالگری و مجسمه سازی

کار با خاک و گل و خلق اثر هنری از هیچ باعث پیشرفت چشمگیر هنر تجسمی شد و به خاطر زیبایی و کاربرد بین مردم محبوب شد. وقتی که هنر سفال به بلوغ رسید توجه هنرمندان به بدن انسان و حیوان هم جلب شد و هنر مجسمه سازی هم رواج یافت.

صنایع دستی

گستردگی هنر به وسعت تمام دنیا و خرده فرهنگ‎های موجود را می‎توان در صنایع دستی دید. اهمیت صنایع دستی در هنر تجسمی به این است که صنایع دستی نشان می‎دهد هنر تجسمی با زندگی مردم تنیده شده است. خود صنایع دستی هم به قدری گسترده است که نام بردن از تمام آن‎ها ساعت‎ها طول می‎کشد. مکرومه بافی، فرش بافی، حصیر بافی، مینا کاری و ... همه از انواع صنایع دستی هستند.

چگونه وارد دنیای هنرهای تجسمی شویم؟

برای هنرمند شدن نیازی به طی کردن مراحل عجیب غریبی نیست؛ همانطور که در بخش صنایع دستی گفتیم هنر تجسمی با زندگی مردم تنیده شده و شما به هر طرف که سر بگردانید اثری از هنر تجسمی را مشاهده می‎کنید. برای ورود به این جهان ابتدا آموزش ببینید و بعد سعی کنید ارتباطات خوبی با افراد سرشناس برقرار کنید. برای این منظور راه‎های زیر را می‎توانید امتحان کنید.

• یاد گرفتن انواع هنر تجسمی: درسطح شهر آموزشگاه‎های زیادی وجود دارد که در انواع رشته‎ها هنرجو می‎پذیرند. برخی از هنرمندان مطرح و فعالان هنر تجسمی خودشان به صورت خصوصی اقدام به راه اندازی آموزشگاه می‎کنند.
• تحصیل آکادمیک: رشته تخصصی هنرهای تجسمی در دانشگاه وجود دارد که شما از طریق کنکور سراسری می‎توانید برای تحصیل در این رشته تحصیل کنید. اساتید معمولا خودشان یا از هنرمندان این رشته هستند یا در محافل هنری آشنا دارند.
• جشنواره‎ها: اگر که قصد دارید در هنر تجسمی شناخته شوید حتما در جشنواره‎های هنرهای تجسمی شرکت کنید تا آثار شما توسط اساتید دیده شود.

سخن آخر

هنر تجسمی یکی از هنرهای هفتگانه است که قدمتی به اندازه نقاشی‎های روی غارها و وسعتی به اندازه صنایع دستی که در کل جهان تولید می‎شود دارد. هنر تجسمی با قوه بینایی انسان سر و کار دارد و هر هنری که قابل دیدن باشد و به صورت بصری با انسان‎ها ارتباط برقرار کند هنر تجسمی است. هنرهای تجسمی با سه نوع هنرهای زیبا، هنر تزیینی و هنر تجاری در تمام مناسبات زندگی ما وجود دارد. تابلو نقاشی آویزان از دیوار خانه شما، مجسمه‎ای که با ضایعات درست شده و در پارک محله نصب است تا معماری، سفالگری، رزین، طراحی لباس و ... همه نمونه‎ای از هنرهای تجسمی هستند. اهمیت هنرهای تجسمی به قدری است که همیشه در سطح دنیا فستیوال‎ها و جشنواره‎های متعددی برگزار می‎شود تا هنر تجسمی روز به روز پیشرفت کند.